إنّ الإنسان لیطغی أن رآه استغنی: انسان اگر خودش را بی نیاز بداند فطعاً شورش خواهد کرد.سوره علق آیه 6و7.
خداوند و انسانهای متصل به خدا یعنی اولیاء الله علّت تامه(ریشه ای ترین علّت، علت العلل) رخدادها و رفتارها را گفته اند و می دانند.چیزهایی که نه عقل و تجربه هیچ انسان معمولی ولو دانشمندبه آن دست نیافته است. مثل آیه بالا و آیه "إنّ الصلوه تنهی عن الفحشاء و المنکر" یک پژوهشگر غربی یا غرب زده اگر خودش را بکشد نمی تواند بفهمد نماز چطور ممکن است از جرم و جنایت پیشگیری کند.به این فضا در تحلیل و سیاست امنیّتی فضای تکوینی – تشریعی می گویند.
از سوی دیگر در برخی جاها خداوند و اولیاء الله به علّت هایی که ریشه در فضای فردی، اجتماعی، سیاسی و امنیّتی دارند و عقل انسانهای پژوهشگر امنیّتی تازه به آن رسیده اشاره کرده اند. مثلاً أمیری، سیّدی و مولای علی علیه السّلام می فرمایند: الملک یبقی مع الکفر و لایبقی مع الظّلم یعنی حکومت با کفر باقی می ماند ولی با ظلم باقی نمی ماند. مولای علّت اصلی نابودی حکومت را ظلم حکمرانان می داند.
امروزه نیز به علّت شورش انسانها در کتب مختلف علمی غربی اشاره شده است. تد رابرت گار در کتاب گرانبهای چرا انسانها شورش می کنند؟ به علت ناقصه(علّت حاشیه ای و فرعی) شورش انسانها از لحاظ علم امروزه غربی پرداخته است. دوستان می توانند این کتاب را از انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی تهیّه فرمایند.
