نقش مردم شناسی در کنترل امنیتی و سیاستگذاری

مردم شناسی یکی از شاخه های علم جامعه شناسی است که به مطالعه فرهنگ مردم یک منطقه می پردازد.در این علم نقوش تزیینی، آداب و رسوم اجتماعی، الگوهای ازدواج، نظام تغذیه، نظام زبانی(ضرب المثل ها، کنایه ها و...)، خصوصیات بیولوژیکی مردم ،مقاطع حساس تاریخی که بر کنش آنها تاثیر گذاشته است و نیز خلق و خوی آنها مورد بررسی قرار می گیرد.

این ویژگی ها به شیوه مطالعات میدانی توسط پژوهشگر تیزبین به دست می آید.در اینجا محقق وارد منطقه شده و خود را به عنوان یکی از مردم بومی معرفی می کند و یا می تواند در مکان هایی که  اصطلاحاً peakبالای تردد را دارد نظیر رستوران ها، بوفه، ترمینال ها و... مستقر شده و به صورت کاملا نامحسوس به مطالعه ویژگی های فرهنگی مردم مختلف می پردازد.

خیلی از خصوصیاتی که ممکن است با مدّتها پیمایش و مصاحبه و پرسشنامه بیرون نیاید از رهگذر این دقت در رفتار مردم به دست می آید.اینک به مثالهایی در مورد مردم شناسی مناطق مختلف ایران می پردازم که به علت برخی مسائل و ملاحظات از ذکر نام شهرها و اقوام ایرانی معذورم.

  به عنوان مثال دعوای بین دو شهر در مناطق مرکزی ایران به زمانی بر می گردد که یکی از این شهرها کاملا شیعه و دومی کاملا سنی مسلک بوده اند. در زمان به قدرت رسیدن معاویه والی شهر سنّی نشین به مناطق شیعه مامور جمع آوری مالیات می فرستاد ولی مردم شیعه بهایی به حاکم نمی دادند.رفته رفته این دعوا بین شهرها به عنوان یک اصل پذیرفته شده درآمده از آن زمان تاکنون ادامه دارد.

کسالت و سستی یک شهر جنوبی ریشه در تغذیه آن دارد.این شهر در نوشیدنی های خود به وفور از بهار نارنج  و راضینه استفاده می کنند که اثری سست کننده دارد.

  انگلیسی ها برای جاانداختن استفاده از تلفن در ایران از یک ضرب المثل ایرانی استفاده کردند:"مفت باشه کوفت باشه" در اوایل ورود تلفن به ایران کسی از آن استفاده نمی کرد.انگلیسی ها پس از مطالعه در فرهنگ ایرانی به این ضرب المثل برخوردند و برای  جا انداختن تلفن ابتدا به صورت کاملا رایگان به مردم اجازه می دادند تا به مناطق مختلف تماس بگیرند پس از مدتی و باتوجه به استقبال مردم از این صنعت مفت انگلیسی ها، تلفن را پولی اعلام کردند.

 بی بخار بودن مردم یک قوم در مناطق شمال شرقی کشور به زمانی بر میگردد که رضا خان در راستای سیاست های سرکوب اقوام ایرانی هزاران نفر از این قوم را به قتل رساند.

فرهنگ کار تشکیلاتی در مردم اصفهان نیز از خصوصیات مردم شناسانه آنهاست.

 شجاعت یک قوم خاص به وفور در تاریخ گزارش شده است.هنوز هم شجاعت این قوم زبانزد است.

 عدم سازگاری  شیعیان یک منطقه با دولت های سنی طول تاریخ نیز در طول تاریخ به وفور گزارش شده است.مردم سیستان(بخش شمالی استان سیستان و بلوچستان شامل شهرستان زابل ایران و استان هلمند  و زابل افغانستان) اولین قیام ها پس از  شهادت امام حسین ^{علیه السلام} و قتل مختار را به راه انداختند. در زمان بنی امیه پیرو دستور بر سبّ امام علی، این منطقه مالیاتی مضاعف می پرداختند تا سبّ نکنند.از معدود نقاط  شیعه کشور تا قرن 10 هجری بودند.در زمان نمرود یکی از دو شهری بودند که به نمرود هیزم ندادند.در زمان ائمه علیهم السلام نیز از معدود نقاط کشور بودند که نماینده ای از امام در بین خودشان داشتند.

مردم شناسی حتی در یک منطقه و روستا به روستا نیز متفاوت است. مثلا در بلوچستان ایران سراوان مردمانی باکلاس و درس خوان دارد، درصورتی که مردم شهر دیگری به نام سرباز خصوصیات شاید کاملا متضاد داشته باشند. سیاستگذار و تصمیم ساز امنیتی باید با مطالعه ویژگی های مردم شناسی، جغرافیایی، اقتصادی و جامعه شناختی یک منطقه به کنترل امنیتی دست بزند.

تکرار می کنم سیاستگذاری بدون شناسایی گناهی است بس نابخشودنی که نتیجه اش خواری در دنیا و خسران در آخرت است.