پایگاه کاشف: وبلاگ تخصصی امنیت سیستان و بلوچستان

پیام های کوتاه

دریافت مقاله نقش بازارچه های مرزی در توسعه و افزایش امنیت سیستان و بلوچستان

استان سیستان و بلوچستان به علت قرار گرفتن در منطقه خاص جغرافیایی دارای محرومیت ها و فرصت هایی بوده است.

فرصت هایی که از بودن در این منطقه ایجاد شده است بودن در مسیر دو کریدور مهم  ترانزیتی جهانی می باشد که در گذشته جاده ابریشم بوده است. کریدور شرق به غرب و شمال به جنوب. دسترسی به دریای آب گرم که جزء آمال و آرزوهای ابرقدرت هایی نظیر روسیه و کشورهایی نظیر افغانستان میباشد جز ثروت های خدادادی این استان است.

بازارچه های مرزی از نمونه نهادهایی است که اگرچه کارایی زیادی در بحث امنیت سازی ندارد ولی به عنوان راه هایی جزیی برای ایجاد شغل برای اهالی منطقه استفاده می گردد.

علت عدم کارایی بازارچه ها اینست که جمعیت بومی استان با ایجاد بازارچه درگیر مشاغل جزئی نظیر کارگری، پیله وری شده و سود کلان ناشی از احداث بازارچه نصیب تجار غیربومی منطقه می شود.

بهترین راه برای ایجاد شغل در استان باید مبتنی بر دو مزیّت رقابتی معدن و ترانزیت باشد.

برای ایجاد شغل در استان باید به طرح های زود بازدهی اندیشید که عاید اصلی آن به مردم منطقه بر گردد نه یک سری تجّار غیر بومی.

محرومیت های شدید اقتصادی و میزان بالای بیکاری مناطق مرزی در افزایش عبور غیرقانونی افراد، قاچاق کالا و سایر اموری که مخل امنیت مرزها محسوب می شوند، تأثیر شگرفی دارد.

ساکنان مناطق مرزی، اغلب افرادی هستند که زمینه های مساعد برای اشتغال سالم را ندارند و به قاچاق و فعالیت های غیرقانونی برای کسب درآمد روی می آورند. از طرفی هم مهاجرت ساکنان مناطق مرزی زمینه را برای تضعیف امنیت و صلح فراهم می سازد.

گسترش این گونه مبادلات فواید زیادی برای هر دو کشور دارد. از مهم ترین آثار آنها می توان به ایجاد اعتماد و کاهش تشنجات مرزی اشاره کرد، استان س وب از استان های مرزی است که با داشتن 9 بازارچه مرزی مصوب و فعال در سال 88 می تواند با رسیدن به اهداف و کارکردهای اقتصادی- اجتماعی خود، منطقه از انزوای جغرافیای خارج شود.

بازارچه های مرزی براساس خواست و نیاز مشتریان در محل هایی با تراکم جمعیتی بالا، راه اندازی می شود. زمان بازگشایی بازارچه ها برای داد و ستد مرزنشینان براساس توافق دیپلماتیک کشورهای همسایه انتخاب و اعلام می شود.

در این بازارچه ها مرزنشینان و تجار، مجاز به داد و ستد کالاهایی هستند که به صورت مازاد در کشور وجود دارد و از کالاهای ضروری و مورد نیاز داخلی نبوده و از طرفی، صدور آن ضربه ای به معیشت و اقتصاد کشور نمی زند بلکه صرفه اقتصادی و اجتماعی را در پی دارد. از سویی دیگر یارانه ای بدان ها تعلق نمی گیرد.

بازارچه های مرزی طبق تفاهم نامه های منعقده بین ایران و کشورهای همجوار ایجاد می گردد. اهالی دو طرف مرز و ساکنان نقاط صفر مرزی می توانند تولیدات و محصولات کشور خود را با رعایت قوانین و مقررات صادرات و واردات برای داد و ستد در این بازارچه ها عرضه نمایند. ورود و ترخیص کالاهای بازارچه های مرزی با ارائه فاکتور فروش غرفه داران بازارچه های مرزی کشور مقابل امکان پذیر می باشد و نیاز به سایر مدارک از قبیل پروفرما و بارنامه حمل می باشد

ملاحضات سیاسی، امنیتی و فرهنگی- اجتماعی در ایجاد بازارچه های مرزی:

الف- سیاسی:

ایجاد بازارچه هاو حیات آنها بستگی به روابط سیاسی دو طرف همسایه دارد. در مواردی نیز کار اقتصادی بین طرفین از بروز جنگ بین آنها جلوگیری کرده است.

ب- ملاحضات امنیتی:

در تحقیقات آمده است که تعطیلی بازارچه های مرزی منجر به افزایش  فعالیت های تجاری سیاه نظیر تجارت مواد مخدر و مشروبات( در کردستان) شده است.

ج- ملاحضات اقتصادی:

هر کشوری در مقایسه با کشورهای همجوار دارای مزیت نسبی در کالاهایی خاص می باشد. مبادله مرزی کالاها سبب برطرف شدن نیاز اقتصادی طرفین می گردد.

د- ملاحضات فرهنگی اجتماعی: بازارچه های مرزی از آنجا که در مناطق مرزی بوده و در بسیاری از نواحی با افراد آن سوی مرز رابطه فرهنگی، خویشاوندی، قومی و اجتماعی دارند حالت بومی پیدا کرده است و طرفین با اطمینان و شناخت بیشتری به مبادله با یکدیگر می پردازند، زبان مشترک این ارتباطات را نزدیکتر نموده است

انواع و نحوه فعالیت بازارچه های مرزی:

1- بازارچه های مرزی مصوب تجاری- اقتصادی

2- بازارچه های مرزی امنیتی یا ویژه

 

 

 

بازارچه های مرزی سیستان و بلوچستان:

1- بازارچه مرزی میلک زابل: واقع در نزدیکی زابل ایران و استان نیمروز افغانستان.صادرات کلی اقلام ساختمانی از قبیل سیمان، آجر، گچ و... 

گذر مرزی گلشاه زابل نیز در راستای واردات دام زنده و خشکبار اعم از برنج، گردو و ... راه اندازی شده است.

2- بازارچه مرزی گمشاد زابل: واقع در نزدیکی زابل ایران و استان فراه افغانستان. صادرات کلی اقلام ساختمانی از قبیل سیمان، اجر، گچ و...

3- بازارچه مرزی میرجاوه: واقع در میل 72 مرزی

4- بازارچه مرزی ریمدان: واقع در حوزه مرزی نگور و جکیگور

5- بازارچه مرزی پیشین واقع در حوزه مرزی نگور و جکیگور: صادرات نمک، کیک و کنسرو و واردات لبنیات از این بازارچه صورت می پذیرد

6-بازارچه مرزی جالق سراوان: نیمه فعال می باشد. به علت اینکه پاکستان در این منطقه راه آسفالت جهت عبور خودروهای سنگین ندارد.

7- بازارچه مرزی کوهک سراوان: برای واردات احشام زنده و صادرات خشکبار استفاده می گردد.

8- بازارچه مرزی صیادی پسابندر: واقع در چابهار

نکته دیگر در مورد بازارچه های مرزی و محل احداث آنها اینست که باید براساس شرایط طرف مقابل به احداث بازارچه اقدام کرد. مثلا در چند بازارچه مرزی به علت نبود راه آسفالت برای کشور پاکستان خودروهای سنگین از این بازارچه ها استفاده نمی کردند.

از طرفی بعد از سال 77 و در پی حذف واردات برنج برخی از این بازارچه ها با تعطیلی و نیمه تعطیلی روبرو شدند و از رونق افتادند.

نکته جالب از این مقاله اینجاست که با آغاز به کار دولت احمدی نژاد سهم صادرات غیرنفتی استان کاهش یافته است. شاید داخل شدن در بازی عبدالمالک ریگی و پرداختن به مقولات امنیتی سبب این شده است که دولت وارد بازی این شود که با دید امنیتی همه مقولات را بنگرد. و وارد بازی دشمن شود. چرا که دشمن دنبال اینست که سرمایه ، فعالیت اقتصادی و تجاری وارد منطقه نشود. امنیتی کردن کل منطقه کمک به دشمن می باشد.

عمده محصولات وارداتی از پاکستان دام و برنج( تا سال 77) می باشد

عمده محصولات صادراتی از ایران به افغانستان سیمان می باشد. جالب اینجاست که خیلی از سیمان های ایرانی صرف ساخت سد و بند بر روی رودخانه هیرمند شده است تا از ورود آب به ایران جلوگیری کند. احداث چند سد بر روی رودخانه هیرمند مقدار زیادی پاکت سیمان می خواهد و این سیمان ها به نفع افغانستان و به ضرر ایران از کارخانه های ایرانی تأمین شده است.

قسمتی از مقاله می گوید تجزیه و تحلیل آمار کشف کالای قاچاق در قبل و بعد از راه اندازی بازارچه مرزی مشخص گردید به دلیل صدور کارت تردد و داد و ستد برای مردم مرزنشین که منجر به انجام فعالیت قانونی و مجاز از معابر قانونی گردید، قاچاق کالا به پایین ترین حد خود رسید و به تبع آن کشف کالای قاچاق نیز سیر نزولی داشته است.

نویسنده محترم مقاله در مورد تأثیر اجرای طرح ساماندهی و کنترل مرز بر زندگی مرزنشینان  و امنیت آنان می نویسد که قبل از ساماندهی و کنترل مرز در سیستان، به لحاظ گسترش قاچاق کالا و سوخت و درآمدهای هنگفت آن، بسیاری از اهالی سیستان و مرزنشینان به این امر رو آوردند و امور مشروع از قبیل کشاورزی، اقتصادی، دامداری و ... با رکود مواجه بود.

با ساماندهی و کنترل مرز و جلوگیری از خروج سوخت و کالای قاچاق، کشاورزی رونق یافت و دامداری دوباره احیا شد. تردد های بی مورد و سرسام آور قاچاقچیان کالا و سوخت در جاده ها به شدت کاهش یافت.

با عرض اینکه نویسنده محترم مقاله این مقاله را در سال 88 نوشته است و شاید بحران های خشکسالی در منطقه سیستان که با منطقه بلوچستان از لحاظ جغرافیایی مذهبی و قومیتی دو منطقه متمایز هستند منشعب از پرداختن صرف امنیتی به مقوله سیستان و عدم ایجاد طرح های اقتصادی، بازرگانی همزمان با بسته شدن مرز بوده است که سبب شده است منطقه از لحاظ جمعیتی خالی شده و امکان را برای نیروهای سلفی جهت تبلیغ و اسکان جمعیت ایرانی و افغانی سلفی در سیستان به وجود آورده است.

 

 

نظرات  (۰)

هیچ نظری هنوز ثبت نشده است

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی